Lubię kiedy na ostrzu wygrawerowane jest nazwisko znanego projektanta noży. Takie modele są zazwyczaj dobrze przemyślane, a detale lepiej dopracowane. Nie ma w nich głupich błędów konstrukcyjnych, typu za krótkie ostrze, albo lipna blokada. Kilka miesięcy temu opisywałem nóż Kershaw Chill projektu R.J. Martina i uważam, że nie da się w nim już niczego poprawić. Tym razem postanowiłem sięgnąć po model zaprojektowany przez innego znanego inżyniera – Kita Carsona. Efektem jego współpracy z firmą CRTK jest linia M16, która bije rekordy popularności.

CRKT, a właściwie Columbia River Knife & Tool, to relatywnie młoda amerykańska firma nożownicza. Została założona w 1994 roku przez Roda Bremera, który nabył doświadczenie pracując wcześniej dla firmy Kershaw. CRKT od początku wyróżnia się innowacyjnymi rozwiązaniami, w których skupia się na poprawianiu znanych już elementów, jak blokady, łożyska, czy systemy rozkładania ostrza. Dziś jest to jeden z najbardziej lubianych producentów noży i narzędzi, niezwykle cenionych w USA i Europie.  Cała produkcja odbywa się na dalekim wschodzie, ale nie ma to negatywnego wpływu na jakość, za to cena wciąż pozostaje atrakcyjna. Noże są w Polsce łatwo dostępne, bo właściwie każdy sklep w branży ma je w swojej ofercie, a mnogość dostępnych modeli pozwoli każdemu znaleźć coś dla siebie.CRKT M16 to nie pojedynczy model, a cała linia produktów, która wraz z M21 tworzy grupę noży opartych o jeden projekt, ale różniących się wielkością, profilem ostrza, kolorem czy użytymi materiałami. Co do zasady M16 to noże o ostrzach typu tanto i spear-point o krawędzi tnącej tworzącą linię prostą (gładką lub ząbkowaną), w odróżnieniu od M21, gdzie krawędź jest lekko wygięta w profil typu recurve. Tytułowy M16-01Z to mały nóż EDC z gładkim ostrzem o profilu spear-point. Jego długość w postaci zamkniętej to zaledwie 102 mm, zatem jest to wielkość idealna do codziennego noszenia w kieszeni. Bazowa konstrukcja jest typowa, ale jest kilka elementów, które są wykonane odrobinę inaczej niż w większości noży. Pierwszą rzeczą, na którą zwróciłem uwagę to różna grubość linerów. Ten, na którym jest blokada jest o ułamek milimetra grubszy. Najwyraźniej projektant uznał, że listek blokady grubości 1 mm jest zbyt cienki. Jest to szczegół, ale udowadnia, że przyłożono odpowiednią uwagę do każdego elementu. Okładki mają grubość 2 mm i wykonano je z nylonu wzmocnionego włóknem szklanym. Pod palcem czuć delikatną fakturkę, która daje całkiem niezłą przyczepność. Całość tworzy bardzo wygodną rękojeść o grubości 12 mm i wysokości od 14 do 18 mm. Jest dobrze wyprofilowana i w mojej niewielkiej dłoni leży bardzo pewnie.Jak na tak małe rozmiary nóż ma długie ostrze, bo mierzące aż 80 mm z krawędzią tnącą krótszą o zaledwie 3 mm. To bardzo dobry wynik i kolejny dowód, że projektant wiedział co robi. Bardzo irytuje mnie kiedy ostrze jest krótsze niż pozwala na to konstrukcja. W tym wypadku wszystko jest w jak najlepszym porządku. Profil głowni to bardzo uniwersalny spear-point z wklęsłym szlifem i fałszywym ostrzem w górnej części. Nie przesadzono z grubością, bo wynosi 2 mm, co jest niezłym kompromisem. Nie jest za cienkie, ale też jego grubość nie będzie utrudniać wykonywania codziennych czynności. Ostrze wykonane jest ze stali 8Cr15MoV, co jest rozwiązaniem budżetowym, ale wystarczającym do większości zastosowań. Nóż można rozłożyć na dwa sposoby: flipper i kołek. Oba są wygodne. Flipper ma ząbkowanie pod palcem wskazującym, co znacząco poprawia przyczepność. Do rozłożenia potrzebny jest niewielki ruch nadgarstkiem. Po rozłożeniu flipper zamienia się w praktyczny jelec zabezpieczający przed ześlizgnięciem się palca na krawędź tnącą. Drugą metodą jest kołek pod kciuk, ale nie jest on typowy, bo spełnia dodatkowo zadanie ogranicznika ostrza w obydwu położeniach. Jest zamocowany tuż przy rękojeści co bardzo mi się podoba. Osobiście nie jestem miłośnikiem tradycyjnych kołków, bo w pewnych sytuacjach ograniczają długość użytkową ostrza, np. podczas cięcia kartonów. Tutaj ten problem niemal nie występuje.

Nóż wyposażony jest w blokadę typu liner-lock dodatkowo zabezpieczoną opatentowanym przez CRKT systemem AutoLAWKS. Aby zrozumieć całą ideę tego systemu potrzeba trochę wyjaśnień. Liner-lock jest blokadą działającą w taki sposób, że sprężynujący fragment jednego linera zapada się w wolną przestrzeń za głownią. Samo wykończenie miejsca styku linera z ostrzem występuje w dwóch wariantach. Różnica polega na innym kącie ścięcia tylnej części głowni. Na powyższym obrazku można zaobserwować, że kąt ten nie wynosi 90 stopni, tylko jest nieco mniejszy. Dzięki temu listek blokady zawsze ściśle przylega do ostrza nawet gdy po latach poszczególne elementy się nieco zużyją. Wadą tego rozwiązania jest to, że przy odpowiednio mocnym uderzeniu ostrze może wypchnąć blokadę. Rozwiązaniem tego problemu może być ścięcie głowni pod kątem 90 stopni, ale wtedy niemal niemożliwe jest zapewnienie ścisłego przylegania linera do ostrza, co w efekcie powoduje powstanie minimalnego luzu na blokadzie. Coś takiego występuje w scyzorykach Victorinoxa. W takiej konfiguracji silne uderzenie w ostrze spowoduje uszkodzenie blokady, ale nóż się nie złoży. W obydwu przypadkach istnieje jednak możliwość przypadkowego jej zwolnienia przy nieodpowiednim chwycie. Firma CRKT rozwiązała ten problem projektując system zabezpieczający listek blokady przed przypadkowym zwolnieniem poprzez zastosowanie dodatkowej zapadki. Na zdjęciu widać ją po lewej stronie od linera. Aby blokadę zwolnić najpierw trzeba palcem wskazującym zwolnić dodatkową zapadkę, żeby później kciukiem wypchnąć blokadę właściwą. Owy dodatek producent nazwał AutoLAWKS.Trzeba się przyzwyczaić do konieczności wykonywania dodatkowego ruchu, ale jest to łatwiejsze niż mogłoby się wydawać. Wystarczy kilka prób, żeby nauczyć się swobodnego składania noża jedną ręką. Producent na tyle ufa temu tej blokadzie, że noże w nią wyposażone nazywa „virtual fixed blade”, czyli z wirtualnym ostrzem stałym. Myślę, że solidnie wieje tu marketingiem, ale nie da się też ukryć, że AutoLAWKS zdecydowania poprawia bezpieczeństwo.Całość dopełnia bardzo wygodny klips, który niestety może być zamontowany tylko w jednej pozycji, ale z racji nietypowej blokady nóż raczej nie nadaje się on dla leworęcznych. Opór jaki stawia jest w sam raz i nigdy mi się nie zdarzyło, żeby scyzoryk niekontrolowanie wysunął się z kieszeni.Jakość wykonania jest bardzo dobra. Elementy są dobrze spasowane i ładnie wykończone. Nie byłbym jednak sobą gdybym nie zwrócił uwagi na jeden niezwykle irytujący fakt – mianowicie ilość napisów na ostrzu. Tutaj producent zwyczajnie przegiął. Z jednej strony jest wszystko OK. Logo i nazwa producenta, czyli standard. Natomiast z drugiej jest tego po prostu za dużo. Pierwszą informacją jest nazwisko projektanta, co jest uzasadnione. Natomiast pełna nazwa modelu, nadrukowana literami większymi od tych w logo jest zwyczajnie brzydkie i niepotrzebne. A zupełnie nie rozumiem umieszczania numerów patentów zastosowanych w nożu.  Jest to idealny przykład przerostu niepotrzebnych informacji, niespotykanego u innych producentów.CRKT M16-01Z to bardzo interesujący, uniwersalny nóż do codziennego użytku. Ma wszystkie cechy dobrego noża EDC. Jest mały ale ma dość długie ostrze, a niewielka waga powoduje, że nie ciąży w kieszeni. Wykonano go z budżetowych, ale dobrej jakości materiałów, przez co cena wynosząca ok. 150 zł nie jest przesadzona. Dodatkowo jest bardzo dobrze zaprojektowany, a zastosowany system AutoLAWKS znacząco podnosi bezpieczeństwo podczas użytkowania. Kit Carson odwalił kawał dobrej roboty projektując M16 i zupełnie nie dziwię się, że ta seria zyskała tak dużą popularność. Jeżeli jednak komuś nie pasuje chińska stal i tworzywo na rękojeści to zawsze może sięgnąć po droższy model z ostrzem ze stali AUS-8 i okładkami z tytanu – dla każdego coś dobrego. Nic tylko kupować.